Een wijze les uit het boek Prediker

Wij lezen in 1 Koningen 10:1-9 over de koningin van Sjeba. Zij haalt meerdere keren de wijsheid van Salomo aan.

Maar hoe kwam Salomo aan die wijsheid? Aan die wijsheid kwam hij in het begin van zijn koningschap over Israël. Daarvoor moeten we naar 1 Koningen 3:5-14 en 2 Kronieken 1:7-13. Ik heb in de omschrijving uit beide boeken teksten met elkaar gemengd om een zo duidelijk mogelijk beeld te krijgen.

1 Koningen 3:5-8 "In die nacht te Gibeon, verscheen God aan Salomo in een droom, en God zei: ”Vraag: wat zal Ik je geven? En Salomo zei tot God: Gij hebt aan mijn vader David grote weldadigheid gedaan en Gij hebt mij koning gemaakt in zijn plaats."

In zowel vers 8 als vers 9 zegt Salomo tegen Yahuah, dat hij koning is geworden over Uw volk!

1 Koningen 3:9 "Geef dan uw knecht thans wijsheid en kennis, dat ik voor dit volk kan uitgaan en ingaan, want wie zou dit grote volk van U kunnen richten?"

Hij vraagt om wijsheid om het volk op een rechtvaardige manier te kunnen leiden. Volgens vers 11 was Salomo niet uit op persoonlijke rijkdom of schatten of roem of de dood van zijn vijanden. Yahuah Zijn volk kan alleen goed geleid en bestuurd worden door iemand die kennis en wijsheid heeft gekregen van Yahuah.

Yahuah antwoord in vers 12:

"zo zij de wijsheid en de kennis u gegeven, zodat uws gelijke vóór u niet geweest is, noch na u zal opstaan. En ook wat gij niet gevraagd hebt, geef Ik u, zowel rijkdom als eer, zodat onder de koningen uws gelijke niet zal zijn geweest al uw dagen."

In 1 Koningen 3:14 lezen wij nog meer. Als Salomo gehoor geeft aan Yahuah Zijn opdracht zal hem ook nog een lang leven geschonken worden. We moeten ons dus goed realiseren dat de wijsheid van Salomo, een gave van Yahuah zelf is, in een mate die voor en na Salomo niet gegeven is aan een koning. En deze wijze koning schrijft daarover in het boek Prediker en Spreuken. Prediker, Salomo, was dus niet zo maar een doorsnee mens.

Hij begint zijn boek met de vermelding, dat alles ijdelheid is.

Prediker 1:2 "IJdelheid der ijdelheden, zegt de prediker; ijdelheid der ijdelheden, het is al ijdelheid."

IJdel betekent: een damp. lucht, niets, nutteloos, vruchteloos. Dat zet hij verder uiteen in vers 3-11. Het is niet echt een enthousiast begin!

In het boek Prediker heeft Salomo, de zoon van David, zich een aantal vragen gesteld en zijn bevindingen neergeschreven. Vragen die ook wij vaak hebben in dit leven.

Prediker 1:12-13a "Ik, Prediker, was koning over Israël te Jeruzalem. En ik zette mijn hart erop om na te vorsen en onderzoek te doen naar de wijsheid in alles, wat onder de hemel geschied."

Prediker wilde dus, net als velen van ons, weten wat is de clou van dit hele leven hier op aarde? En daar probeerde hij op allerlei manieren achter te komen. Hij deed onderzoek en testte allerlei zaken. Volgens Prediker in 13b, "is dit een taak, die God zelf aan de mensen gegeven heeft om zich daarmee bezig te houden en te kwellen." De mens moet gaan inzien waartoe alles dient. Prediker herhaald vaak zijn motieven waarom hij iets doet.

Prediker 1:17-18 "zo heb ik er mijn hart op gezet om kennis en wijsheid, verdwaasdheid en onverstand te leren kennen. Ik heb ingezien, dat ook dit najagen van is van wind. Want in veel wijsheid ligt veel verdriet, en als iemand kennis vermeerdert, vermeerdert hij smart."

Hij heeft dus zowel het positieve als negatieve onderzocht. Veel heeft het hem niet opgeleverd, het is alles najagen van wind. Wij moeten gaan beseffen wat Prediker ons wil duidelijk maken in dit hele schrijven! Zijn bevindingen en aanbevelingen richten zich uiteindelijk op dat ene wat voor elke mens cruciaal en wel belangrijk is.

Eenzelfde situatie als in hoofdstuk 1, doet zich opnieuw voor in hoofdstuk 3:1-8 en in vers 10 lezen wij opnieuw: "Ik heb in ogenschouw genomen de bezigheid, die God aan de mensenkinderen gegeven heeft om zich daarmee te kwellen."

In vers 11 komt Yahuah in beeld. Omdat Salomo veel wijsheid bezat, was hij in staat om op allerlei gebieden van het leven, dingen te doorgronden en te beoordelen op het nut ervan voor de mens.

De eerste conclusie van zijn onderzoek staat in Pred 3:12-14 "IK HEB INGEZIEN, dat het niet in hun eigen macht staat, maar als men zich verheugt en zich te goed doet in zijn leven, kortom als iemand eet en drinkt en het goede geniet bij al zijn zwoegen, dan is dat een gave Gods.IK HEB INGEZIEN, dat al wat God doet, voor eeuwig is; daar kan men niet toedoen en niet afdoen; en God doet het, opdat men voor zijn aangezicht VREZE."

Prediker heeft een paar dingen ingezien, hij is van een paar dingen overtuigd, namelijk dat Yahuah een bepalende rol speelt in dit geheel. Yahuah is degene die bepaalde gave verstrekt en dat Yahuah niet met iets bezig is, dat van kortstondige waarde is. Yahuah Zijn werken zijn voor eeuwig. Wat wij, mensen, ook doen of bedenken, wij kunnen daar niets aan veranderen. Aan alle kanten probeert Yahuah de kaders in te stellen, waarbinnen wij kunnen leven, de vraag is of de mens dat voldoende vindt en accepteert. Hebben wij ontzag, waardering en eerbied voor de wijze waarop Yahuah alles voor ons geschapen heeft? Hier worden wij voor de EERSTE KEER gewezen op de VREZE voor Yahuah. In Prediker 3:22 herhaald Prediker zijn conclusie nogmaals.

Ook deze ontdekking van Prediker wordt herhaald in hoofdstuk 5 met dezelfde conclusie in de verzen 17-18.

"En natuurlijk is het ook goed als een mens rijkdom heeft gekregen van God en bovendien de gezondheid bezit om er van te genieten. Houden van je werk en je plaats in het leven te aanvaarden, dat is werkelijk een geschenk van God Iemand die dat doet, denkt er niet vaak aan dat hij maar kort leeft, want God geeft hem vreugde."

Hier komt opnieuw duidelijk naar voren dat genieten van eten, drinken, gezondheid en werken en de rest van de korte tijd in dit leven in verband gebracht wordt met een gave van Yahuah. Het is een geschenk van Yahuah.

Maar hoeveel mensen realiseren zich dat en aanvaarden hun plaats? De mens die ontzag heeft voor Yahuah en zijn geboden onderhoud is Yahuah juist dankbaar voor dit alles. Tevreden zijn blijkt heel vaak veel moeilijker voor ons dan het in werkelijk is. De wereld om ons heen wil altijd hoger, verder, meer, beter enzovoort. We moeten elk jaar economische groei hebben anders gaat het niet goed, zegt de regering! Voor wie moet dat?

In het begin van dit hoofdstuk wijst Prediker voor de TWEEDE KEER op de VREES voor Yahuah, in vers 6. Het gaat er over dat mensen vaak heel veel en heel lang praten. Maar dat het eigenlijk nergens over gaat. Ik heb iemand eens horen zeggen, over een persoon die heel veel praat, maar niets zinvol zegt: die praat 5 kwartier in een uur. Prediker zegt: "er zijn veel ijdele woorden, vrees echter God."

Prediker 6:1-2 "Er is een kwaad dat ik waargenomen heb onder de zon, en dat zwaar drukt op de mens. Een man, aan wie God rijkdom en schatten en vermogen geeft, zodat hem niets ontbreekt, maar God stelt hem niet in staat daarvan te genieten, doch een vreemde verteert het. Dit is ijdelheid en een bitter lijden."

Verzen die sterke overeenkomst vertonen met Lukas 12:19-20.

Lukas 12:19-20 "En ik zal tegen mijn ziel zeggen: Ziel, u hebt veel goederen liggen voor veel jaren. Neem rust, eet, drink en wees vrolijk. Maar Yahuah zei tegen hem: Dwaas! In deze nacht zal men uw ziel van u opeisen; en wat u gereedgemaakt hebt, voor wie zal het zijn?"

Vers 21 geeft de oplossing.

Lukas 12:21 "Zó vergaat het hem, die voor zichzelf schatten verzamelt en niet rijk is in Yahuah."

Je kunt niet om Yahuah heen.

Prediker 4:4 "IK ZAG OOK dat de mens alleen maar zwoegt en tobt en succes wil behalen, omdat hij jaloers is op de ander. Ook dat is zinloos najagen van wind."

Wij zullen onmiddellijk zeggen dat zo’n houding bij ons niet aan de orde is, maar is dat zo? Maken wij ons daar allemaal, niet in mindere of meerdere mate schuldig aan, zeker in deze materialistische wereld. Velen willen meedoen en erbij horen, willen up to date zijn op allerlei gebied, anders denken ze dat ze niet voor vol aangezien worden. Daarvoor zwoegen ze en tobben zich af. Ze steken zich in de schulden om aan alle verwachtingen te kunnen voldoen.

Prediker 6:9 "Het is beter te genieten van wat je hebt, dan altijd maar meer te willen hebben. Ook dat is zinloos."

Veel mensen vergeten Yahuah te danken voor al hun zegeningen, en te genieten van wat ze wél hebben. Ze zijn veel meer bezig met de toekomst en wat hun dat allemaal op zou kunnen opleveren, dan van het heden te genieten. Niemand weet echter of er nog een dag aan zijn leven wordt toegevoegd. Plannen maken is niet verkeerd, maar als dat ten koste gaat van het ontzag voor Yahuah en het onderhouden van zijn geboden, ben je in wezen zinloos bezig.

Prediker 7:1 "Je kunt beter een goede naam hebben, dan er alleen maar goed uitzien!"

Prediker 7:9 "Erger je niet al te gauw; ergernis past bij dwaze mensen!"

Veel mensen ergeren zich ook aan een aantal dingen die gebeuren in de wereld, en misschien is dat ook vaak terecht, omdat er onrecht is en veel onrechtvaardigheid en ellende. Maar je moet je afvragen of jij daar iets aan kunt veranderen of niet? Deze verzen zijn neergeschreven als een waarschuwing voor ons. We moeten ons ook niet ergeren aan Yahuah op momenten dat we Hem niet begrijpen, maar berusten in het gegeven dat wij niet in staat zijn op Goddelijk niveau te denken. Maar we moeten ons ook niet te snel aan elkaar ergeren, maar geduld met elkaar hebben, tenminste als we niet voor “dwaas” willen doorgaan voor Yahuah . Laten wij ontzag hebben voor Yahuah en zijn geboden onderhouden.

Prediker 7:14 "Geniet daarom van de goede dagen en aanvaard de slechte. God is het die ze geeft. Een mens weet immers niet wat de toekomst brengen zal."

Dit is het advies voor ons leven in goede en slechte tijden. Niet altijd vragen “waarom” en klagen, maar aanvaarden en altijd weer Yahuah het middelpunt in je leven laten zijn. Als je op Yahuah vertrouwd, zie je de toekomst vol vertrouwen tegemoet. Want Hij heeft beloofd dat Hij alle dagen met ons is, tot aan de voleinding der wereld. Hij is er dus wel, maar blijven wij ook trouw aan Hem?

Prediker 8:11-13 "Omdat het vonnis over een boze daad niet aanstonds voltrokken wordt, daarom is het hart van de mensen in hen begerig om kwaad te doen, daar een zondaar honderdmaal kwaad doet en toch lang leeft. Nochtans weet ik, dat het de godvrezenden wel zal gaan, omdat zij voor God vrezen. De goddelozen daarentegen zal het niet welgaan en God zal zijn levensduur niet verlengen als de schaduw, omdat hij voor God niet vreest."

Dit is de DERDE KEER dat er sprake is van mensen die Yahuah VREZEN. Ik denk dat hier verwezen wordt naar het eeuwig leven.

Prediker 7:29 "Alleen dit is wat ik heb ontdekt; God heeft de mens goed, oprecht geschapen, maar het is de mens zelf die het zich moeilijk maakt."

Daarom zijn veel zaken ijdelheden. We wijzen zo vaak met de vinger naar Yahuah. Maar we zeggen niet vaak dat het de mens zelf is die al de problemen in de wereld veroorzaakt. Yahuah heeft ons zijn instructies gegeven om in vrede en harmonie met Hem, met elkaar en met de natuur te leven. Maar de mens heeft die instructies aan de kant gezet.

Prediker 8:9 sluit hier op aan:

Prediker 8:9 "Dat heb ik allemaal gezien, toen ik mijn aandacht vestigde op alles wat hier in deze wereld gebeurt zolang de ene mens macht uitoefent ten koste van de andere."

Het is dus niet Yahuah die al de moeilijkheden en de problemen veroorzaakt, maar de mens zelf, die altijd probeert om ten koste van de ander macht, aanzien en rijkdom te vergaren. Dit is buiten de testen die Yahuah ons heeft in het leven, echter moeten we altijd eerst ons eigen leven en onze wandel reflecteren. Ten koste van, houdt in, dat de ander er nadeel van ondervindt. Het veroorzaakt pijn, ongeluk, ellende. Dit gebeurt niet alleen in de wereld buiten de geloofsgemeenschap, maar ook binnen de circel van gelovigen is het vaak een kwestie van macht en aanzien. En dat terwijl de Almachtige, Yahusha gezonden heeft om te dienen en niet om zich te laten dienen, dat lezen we in Mattheüs 20. Conflicten ontstaan meestal door gebrek aan ontzag voor Yahuah en het niet onderhouden van zijn geboden.

Mattheüs 20:28 "zoals ook de Zoon des mensen niet gekomen is om gediend te worden, maar om te dienen, en Zijn ziel te geven tot een losprijs voor velen."

In de rest van dit boek blijken er een aantal conclusies te worden getrokken door Prediker naar aanleiding van zijn onderzoek en testen.

Als je Prediker leest, merk je dat hij veel dingen heeft onderzocht. Er blijft uiteindelijk maar één zaak over, het leven valt en staat met je respect, eerbied en ontzag voor Yahuah en de manier waarmee je met de woorden, de geboden van Hem omgaat. De bijbel vat deze houding vaak samen met de vermelding: de vreze des Heren. 7 Keer komt de uitdrukking vreze voor Yahuah voor in Prediker.

Psalm 25:14 "Des Heren vertrouwelijke omgang is met wie Hem vrezen, en zijn verbond maakt Hij hun bekend."

Respect, ontzag en eerbied voor Yahuah dat is de juiste houding. En, zoals zo vaak in de Schrift, als je Zijn raad opvolgt worden daar beloftes en zegeningen aan verbonden. Zouden deze zaken ons toch maar meer onderwezen worden en zouden wij er ook maar meer naar handelen. Yahuah heeft het beste met ons voor, maar wij sluiten vaak zelf de weg af door zijn raadgevingen in de wind te slaan.

Prediker 8:17 Ik kwam tot de ontdekking dat de mens het handelen van God hier op aarde niet kan begrijpen. Hoe de mens zich ook inspant, hij komt er niet achter. Zelfs een wijs man kan dat niet, ook al zegt hij van wel.

Hoe vaak hoor je niet; “ als er een God bestaat” waarom laat Hij dit of dat dan toe of gebeuren? Dat komt omdat wij geen totaal zicht hebben op veel zaken die hier op aarde gebeuren. Zelfs een wijs man is niet in staat er antwoord op te geven of het te begrijpen. Sommige wereldse, wijze mensen, menen nog al eens een verklaring te kunnen geven, hoe en waarom dingen gebeuren, maar de gelovige mens past het beter om alleen datgene te verklaren wat we wel weten en begrijpen en de rest over te laten aan onze Schepper. Toch willen we altijd alles weten en alles kunnen verklaren. Terwijl er duidelijk staat dat dit niet altijd mogelijk is.

Jesaja 55:8 "Want mijn gedachten zijn niet uw gedachten en uw wegen zijn niet mijn wegen, luidt het woord des Heren. Want zoals de hemelen hoger zijn dan de aarde, zo zijn mijn wegen hoger dan uw wegen en mijn gedachten dan uw gedachten."

Denk aan de geschiedenis van Job!

Job 11:7 "Kun jij vinden wat God onderzoekt? Kun jij de volmaaktheid van de Almachtige doorgronden?"

Voor ons komt het simpel neer op; Heb ontzag voor Yahuahen onderhoud zijn geboden.

Dit is slechts een kleine greep uit de wijze uitspraken van Salomo in het boek Prediker. Maar als je deze uitspraken spiegelt aan de hedendaagse materialistische cultuur, dan blijkt hoe zinloos de wereld bezig is. De mens is Yahuah en Zijn geboden, volledig uit het oog verloren. Het oog van de mens is gericht op de mens zelf en niet meer op Yahuah.

Prediker 2:26a "Want God geeft inzicht, kennis en vreugde aan de mens die naar Hem luistert."

Als je dat doet of gaat doen, naar Hem luisteren, mag je verwachten dat Yahuah inzicht geeft Dan zullen kennis en vreugde ons deel worden, waardoor ons leven hier op aarde voor Yahuah waardevol en welgevallig is.

De mens en de menselijke geboden zijn in het middelpunt komen te staan. Er is geen ontzag en respect meer voor Yahuah, en zijn geboden worden niet meer onderhouden of er wordt vanaf geweken.

Aan het eind van dit boek zegt Prediker iets over zichzelf in hoofdstuk12:

Prediker 12 9-10 "Prediker was een wijs man en heeft ook het volk veel geleerd. Hij heeft gewikt en gewogen en hij stelde vele spreuken op. Prediker zocht welgevallige woorden te vinden een oprecht geschrift, betrouwbare woorden."

Laten we deze 2 verzen eens nader bekijken. Er is sprake van Prediker als een “wijs man”. Wijs, in de betekenis van: vakkundig, slim, bekwaam, geleerd, schrander.

Wat deed Salomo met al die kennis? Dat hebben we deels al gelezen in Prediker 12:9 "hij onderrichtte het volk". Hij gebruikte zijn wijsheid bij het besturen van zijn volksgenoten, Yahuah Zijn volk!

Prediker was iemand die probeerde om dingen te testen en te onderzoeken en te overwegen. Er staat in Prediker 12:9 dat Salomo “gewikt en gewogen” heeft, een andere vertaling zegt dat hij heeft “overwogen en onderzocht” voordat hij deze spreuken neerschreef. Hij is dus niet over één nacht ijs gegaan. Vanwege zijn kennis en wijsheid heeft hij, meer dan ieder ander mens, na onderzoek en testen, ontdekt en doorzien hoe het totale leven in elkaar steekt en wat de bedoeling is. En al die kennis probeerde hij vast te leggen in een aantal spreuken. Waarbij hij zo waarheidsgetrouw mogelijk, alles heeft opgeschreven.

Deze uitspraken kunnen voor ons, onder allerlei omstandigheden, een houvast zijn in dit leven, en wellicht een antwoord zijn op de veel gestelde, en telkens terugkerende vraag; “waarom”.

Prediker 12:11 "De uitspraken van wijze mensen zijn puntig en scherp. Eenmaal gehoord, eenmaal gelezen, zitten ze vast als spijkers in het hout. Scherp zijn ze als een herdersstaf. Ze zijn ons door God gegeven, die onze enige Herder is."

Laten wij daarom vasthouden aan de wijsheid die van boven komt en niet aan menselijke wijsheid. Yahuah overziet alles en zijn plan zal volvoerd worden, of wij dat nu kunnen volgen of niet. Voor ons komt het neer op ontzag voor Yahuah hebben en zijn geboden onderhouden.

Salomo eindigt, nadat hij alles onderzocht en gewikt en gewogen heeft, met een slotconclusie en aanbeveling. De conclusie aan het eind van het boek Prediker staat in hoofdstuk 12.

Prediker12:13 "Na ALLES wat hier gezegd is, valt er ALLEEN NOG dit te zeggen: VREES GOD en ONDERHOUD ZIJN GEBODEN; daar komt het voor DE MENS op neer."

Vrees God, betekent: heb respect, eerbied en ontzag voor Yahuah. Onze Schepper vereren en als je meerdere accepteren, en begrijpen dat je volkomen van Hem afhankelijk bent. Dat is de grondhouding die Prediker voor elke mens aangeeft.

Dat doe je door zijn geboden te onderhouden in jouw leven. In Psalm 119 vinden we een soort gelijke stelling:

Psalm 119:96 "Aan alles, hoe volmaakt ook, heb ik een einde gezien; maar alleen Uw gebod is onbegrensd."

Yahuah Zijn gebod is de levensruimte die wij hebben, al het andere is beperkt, al lijkt het nog zo volmaakt. Veel mensen beschouwen Yahuah Zijn gebod als een last, maar er zit totale vrijheid in, die je juist beschermen tegen allerlei zaken.

Die “vreze voor Yahuah” hebben wij in onze artikelen vele malen uitvoeriger behandeld, maar ook in het boek Prediker, komt Salomo hier telkens op terug als een soort terugkerende herinnering en handvat voor iedereen, om aan vast te houden en toe te passen in je leven.

Prediker zei; "Heb ontzag voor God en onderhoud zijn geboden, DAAR KOMT HET VOOR DE MENS OP NEER”. Maar de mens heeft deze wijze lessen in de wind geslagen en jaagt nog steeds wind na. Yahuah ziet het hart aan, niet onze bankrekening, ons huis, onze auto, onze status en onze functies. Hij kijkt naar wat wij met Zijn gave gedaan hebben, of we inderdaad geloven in Zijn gebod en daar naar handelen.

De ijdelheid waar Prediker mee begonnen verdwijnt als Yahuah verschijnt in het leven van de mens. Met andere woorden het resultaat van alle onderzoeken en testen van Salomo heeft geleid tot de overtuiging dat de mens zich moet focussen op een levenswijze die in overeenstemming is met Yahuah Zijn geboden.

Als een wijs man, die alles onderzocht heeft en dat ook neergeschreven heeft, tot deze conclusie gekomen is, kunnen wij misschien beter beginnen met die conclusie goed te overwegen en ter harte te nemen.